Wat is Securities Lending en hoe werkt het?

Wie lenen uit?

Partijen met grote aandelenportefeuilles, zoals pensioenfondsen, verzekeringsmaatschappijen, brokers, banken en andere beleggers, zijn veelal actief op de uitleenmarkt. Maar ook beleggingsfondsen en ETF’s kunnen uitleners van stukken zijn. Waarom ze dit doen? Omdat ze voor het uitlenen van effecten een vergoeding krijgen die het rendement op hun beleggingsportefeuille vergroot.

Wie lenen in en waarom?

Er bestaat weleens de misvatting dat alleen hedge fondsen effecten inlenen, omdat ze die effecten short zijn gegaan en dus moeten leveren aan de koper. Zij gaan short om te anticiperen op een koersdaling, waarna ze de verkochte stukken op een lager niveau terug kunnen kopen en zodoende winst maken. Dit gebeurt wel, maar dit betreft slechts een klein deel van de vraag naar in te lenen effecten. Volgens een onderzoek van Dow Jones en Credit Suisse is het minder dan 1% van de totale vraag naar in te lenen effecten.

Het werkelijke beeld is daarom genuanceerder:

1. Ten eerste wordt er ingeleend om op tijd te kunnen leveren. Er hangen hoge boetes en sancties aan het niet tijdig kunnen leveren van effecten aan de koper en dan biedt de Securities Lending markt uitkomst. Het versoepelt daarmee de afwikkeling van effectentransacties;
2. Ook professionele handelaren zijn (indirect) actief op de leenmarkt, zoals marketmakers in opties. Het kunnen verkopen van aandelen (die ze niet in bezit hebben) kan nodig zijn om de totale positie delta van een marketmaker neutraal te maken. Met het verkopen van aandelen anticiperen ze daarmee niet op een koersdaling maar het is puur het afdekken van het risico van de optiepositie;
3. Ook voor andere liquidity providers biedt de leenmarkt uitkomst. Voor een partij, met een plicht om bied- en laatprijzen af te geven, is het een prettige wetenschap dat ze, bij veel vraag, stukken in kunnen lenen;
4. Tevens actief op de markt zijn arbitrageanten. Een voorbeeld daarvan zijn handelaren die gebruik maken van minimale prijsverschillen tussen hetzelfde aandeel. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het aandeel ING. Dit staat zowel in New York als in Amsterdam genoteerd. Als (de ADR) ING in Amerika 2 cent goedkoper is dan in Amsterdam, dan worden de stukken in de US gekocht en in Amsterdam ‘geshort’. Maar dit zegt dus niets over de visie van de handelaar op het aandeel ING. Die is neutraal; het gaat hem om de arbitragemogelijkheid van twee cent;
5. Daarnaast zijn er ook index-arbitrageanten. Zij verdienen geld met afwijkingen tussen de futureprijs en de onderliggende aandelen. In het geval dat de futureprijs relatief te laag noteert, zal de future gekocht worden en zullen de aandelen verkocht moeten worden om marktneutraal te blijven. Oftewel, ze moeten aandelen in kunnen lenen;
6. Tot slot zijn marktpartijen die rondom een dividenduitkering fiscaal voordeel proberen te behalen door aandelen short te gaan.

Kortom, de mogelijkheid om zowel te kunnen kopen als verkopen verhoogt de liquiditeit en dit is in het voordeel van alle marktparticipanten. Een grotere liquiditeit verkleint niet alleen het verschil tussen de bied- en laatprijzen, het ondersteunt ook de meest efficiënte prijsvorming. Alle participanten krijgen namelijk de mogelijkheid hun visie om te zetten in een actie op de markt. Dit kan betekenen kopen, verkopen of short gaan. Dit resulteert uiteindelijk in de meest optimale prijsvorming.

Dit wordt mooi verwoord door de SEC voorzitter Cox in een CNBC interview in 2008: “There should be some parity between going long and going short. We need the shorts in our market in order to balance so we don't have bubbles...”

Ban op uitlenen van effecten

In het hectische beleggingsjaar 2008 is het in Amerika kort onmogelijk geweest om short te gaan in aandelen. Er is naar aanleiding hiervan wetenschappelijk onderzoek gedaan, onder andere door Marco Pagano en Alessandro Beber. In hun onderzoek - Short-selling bans in the crisis: A misguided policy – kwamen ze tot de volgende conclusie:

“In contrast to the regulators’ hopes, therefore, the overall evidence indicates that short-selling bans have at best left stock prices unaffected, and at worst may have contributed to their decline.”

Dit wordt onderstreept door de SEC. De Amerikaanse toezichthouder zei, bij monde van de voorzitter Christopher Cox, op 31 December 2008, het volgende over het verbod om short te mogen gaan:

“Knowing what we know now, [we] would not do it again. The costs appear to outweigh the benefits”.

Wie is eigenaar?

Als uw stukken uitgeleend worden bent u nog wel economisch eigenaar (u loopt koersrisico en u heeft recht op een dividend-vervangende betaling), maar juridisch bent u geen eigenaar (u mag niet naar de aandeelhoudersvergadering).  

Het is wel belangrijk om u te realiseren dat u als uitlener, op ieder moment dat u wenst, de aandelen kunt verkopen. Daarmee eindigt uiteraard ook het recht op een vergoeding voor het uitlenen. Het is dus niet zo dat u, als uitlener van de stukken, dit doet voor een vooraf vastgestelde termijn.

Welke vergoeding mag u verwachten?

De vergoeding die de uitlener van de effecten krijgt is afhankelijk van vraag en aanbod. U kunt zich voorstellen dat de vergoeding op ‘blue chips’ laag is (als er überhaupt al vraag is). De vergoeding is dan in de orde van grootte van 0,00% – 0,3% op jaarbasis. Trouwens, Saxo hanteert een minimum voor de vergoeding om überhaupt uit te gaan lenen.

Aan de andere kant van het spectrum zijn er ook effecten die een uitleenvergoeding kennen van (tientallen) procenten per jaar; dit worden ‘specials’ genoemd. Dit zijn vooral bedrijven waar de meningen in de markt sterk over uiteenlopen en waar de marktpartijen bereid zijn om veel geld te betalen om deze stukken in te mogen lenen.

De opbrengsten worden op dagbasis berekend, en na aftrek van kosten fifty-fifty gedeeld tussen de belegger en Saxo. De opbrengsten worden per maand vergoed.

Voorbeeld opbrengst

De heer Jansen heeft 5.000 stukken ABC die $10,50 noteren. Er is vraag naar de stukken en de vergoeding bedraagt voor de belegger (na kosten) 1,75% op jaarbasis. De heer Jansen besluit de stukken uit te lenen. De opbrengst wordt als volgt berekend:

$ 10,50 * 0,0175 * 5.000 = $ 918,75 opbrengst op jaarbasis voor de heer Jansen. Per maand is dit $ 918,75 / 12 = $ 76,56.

(In dit voorbeeld is ervan uit gegaan dat de aandelen het hele jaar zijn uitgeleend tegen hetzelfde percentage.)

Waarom deelt u de opbrengsten met Saxo?

Saxo regelt niet alleen alles voor u, maar neemt ook zelf risico. U leent uw stukken namelijk uit aan Saxo, krijgt een onderpand ter waarde van 105% en daarmee is voor u de keten helder (en gesloten). Saxo gaat op haar beurt ‘het leen-circuit’ in waarbij Saxo tegenpartij is van professionele inleners. Ook Saxo ontvangt onderpand, maar moet het hele proces wel administreren, uitvoeren en monitoren.

In tegenstelling tot een aantal discount brokers is Saxo uitermate transparant over haar Securities Lending activiteiten en keert dan ook een vergoeding uit aan de klant. Ten eerste is het aan de klant om wel of niet mee te doen aan Securities Lending. Geen enkele klant doet automatisch mee, u kiest zelf voor de ‘opt-in’. Daarnaast wordt er vanaf het begin helder gecommuniceerd over het delen van de opbrengsten.

Met het mogelijk maken van Securities Lending heeft Saxo dus een win-win situatie geschapen voor zowel de klant als Saxo.

Wat zijn risico’s?

Het meest voorname risico is dat de inlener niet in staat is om de geleende effecten terug te leveren. Op dat moment wordt het reeds door de inlener geleverde onderpand verkocht door de uitlener en van die opbrengst worden de stukken in de markt teruggekocht. Dit is ook de reden waarom het onderpand groter is dan de waarde van de uitgeleende effecten.

Saxo is altijd de inlener van uw effecten en stelt 105% collateral ter beschikking voor het geval Saxofailliet gaat. De belangen van onze klanten worden behartigd door de Stichting Zekerheden Agent om de uitwinning van het collateral collectief te laten verlopen. Van de opbrengst kunne de uitgeleende effecten – voor zover deze niet al zijn terug geleverd door de inleners van Saxo– worden teruggekocht voor u.

Deze stichting staat los van Saxo, maar heeft wel het pandrecht op de collateral-rekening van Saxo. Dit is een goederenrechtelijk bescherming en heeft voorrang op andere crediteuren van Saxo. De dagelijkse bij- en afboekingen van collateral op uw rekening is daarom niet nodig.

Psychologisch obstakel

Er zijn beleggers die het uitlenen van stukken op voorhand afwijzen omdat ze hedge funds de kans niet willen geven een effect fors lager te zetten, omdat ze het short gaan. De vraag is of dit argument wel klopt.

• Het wel of niet kopen van een aandeel berust op visie. De koper denkt dat het aandeel verder kan stijgen, de verkoper denkt dat niet. In dit geval; u denkt dat het aandeel kan stijgen, het hedge fund denkt dat het aandeel gaat dalen. De vraag is nu of u, als bezitter van aandelen, voldoende sterk overtuigd bent van úw visie. Als het namelijk een goed bedrijf is dat te laag gewaardeerd is, zal ook een hedge fund dit niet lager kunnen zetten. Aandelen long zitten die hedge funds short willen gaan vraagt dus extra sterke overtuiging van uw eigen visie op het aandeel.
• Maar de kans is ook zeer reëel dat het voor de verkopende partij onderdeel is van een complexere, meer omvattende strategie. Dan is het short gaan in aandeel ABC door het hedgefund niets anders dan een hedge op een andere positie. het zegt daarmee dus niet dat het een ‘slecht’ aandeel is.

Een voorbeeld van een hedge strategie

Hedgefund QQQ verwacht dat de tech sector in Amerika het goed gaat doen. Hun favoriete aandeel in de sector is TechUp. Dit aandeel gaan zij long. Als tegenwicht voor deze long positie gaan ze het aandeel TechDown short. Daarmee is het totale marktrisico van deze positie verkleind. Daarbij is de verwachting dat bij een stijgende (en zijwaarts bewegende of dalende markt) het aandeel TechUp het altijd beter zal doen dan TechDown. Ze spreken met deze gecombineerde long/short positie alleen de relatieve verwachting uit dat TechUp meer potentie heeft dan TechDown.

Voor wie is het interessant?

Securities Lending is interessant voor iedere belegger die op zoek is naar extra rendement op zijn portefeuille. Vooral voor de wat langere termijn beleggers die beleggen in effecten met een relatief hoge uitleenvergoeding, kan het interessant zijn.  U kunt zelf uitrekenen wat 1% op uw portefeuille oplevert.

Hoe gaat de toewijzing in zijn werk?

Het begint uiteraard met de vraag vanuit de markt naar in te lenen aandelen die Saxo klanten beschikbaar hebben. Via een geautomatiseerde, random procedure wordt bepaald welke klanten de vraag vanuit de markt mogen vullen. Zie het volgende voorbeeld:

• Er zijn 29 klanten met aandeel ABC in portefeuille; in totaal gaat het om 503.000 stukken;
• Van de 29 klanten, hebben 26 daarvan hun stukken beschikbaar gesteld om uit te lenen voor een totaal 478.000 stukken;
• Er is vraag vanuit de markt naar 75.000 stukken;
• Via een geautomatiseerde, random procedure worden de klanten aangewezen die de stukken ‘mogen’ uitlenen;

Scenario 1: Het kan dus zijn dat de heer Jansen, met 100.000 aandelen ABC in portefeuille, aangewezen wordt en dat hij alleen de vraag kan vullen;

Scenario 2: Het is ook mogelijk dat de heer Pieterse, met 2.000 aandelen, als eerste aangewezen wordt, met mevrouw de Boer met 1.000 stukken als tweede en meneer de Lange met 357 stukken als derde enzovoorts. In scenario twee kan het dus gebeuren dat de vraag van 75.000 stukken wordt gevuld door meerdere klanten met een relatief kleine positie. De toewijzing is dus op voorhand niet te bepalen omdat dit random gebeurt.

Hoe activeert u Securities Lending?

U kunt securities lending zelf activeren via het platform. Dit doet u via het menu (het poppetje rechtsboven) > 'Producten en diensten' > 'Uitlenen van effecten activeren'. Securities lending wordt geactiveerd nadat u akkoord gaat met de voorwaarden. 

Het is mogelijk om uitlenen van effecten in combinatie met effectenkrediet af te nemen. Ook kunt u er op ieder gewenst moment weer voor kiezen om het uitlenen van effecten stop te zetten, door contact op te nemen met onze klantenservice. Meer informatie over Securities Lending is te vinden op onze securities lending pagina en in ons helpcenter. 

Beleggen kent risico's, uw inleg kan minder waard worden.