Eerste hulp bij asset allocatie voor elke aandelenbelegger

Zoals u weet is er een sterk verband tussen rendement en risico. In dit artikel leggen we de verschillende definities uit van risico en wat de gemiddelde (particuliere) aandelenbelegger kan doen om niet té veel risico te lopen mochten aandelenmarkten weer gaan dalen. Immers, een goede beheersing van het risico is een van de pijlers voor succesvol beleggen.

Wat is risico?

Allereerst maken we een onderscheid tussen risico en onzekerheid. Risico is meetbaar, terwijl dat voor onzekerheid niet het geval is. Denk daarbij aan de invasie van Oekraïne: een unieke gebeurtenis die niet (echt) had kunnen worden voorspeld op basis van haar voorgangers.

In den beginne gaat risico om (het vermijden van) de kans op verlies. Het is belangrijk om hier de asymmetrie tussen winst en verlies nog maar eens benadrukken: wie 50% van het vermogen verliest, heeft een winst nodig van 100% om weer quitte te komen. Verlies je 98%, dan heb je maar liefst een winst nodig van 4.900% om weer on par te geraken.

De meest gebruikelijke definitie van risico is de variantie van een onderliggend proces (bijvoorbeeld een aandeel). Dit is een statistische maatstaf voor de mate waarin een proces schommelt rond zijn gemiddelde waarde. Hoe hoger de variantie, hoe groter de kans op grote bewegingen in beide richtingen. Aangezien de meeste particuliere beleggers aandelenbeleggers zijn, en vaak alleen longposities hebben, moeten wij ons meer bekommeren om het neerwaartse risico (verliezen) dan om het opwaartse risico (winsten).

De focus op neerwaarts risico/rendement leidt tot een concept dat semi-variantie wordt genoemd. Semi-variantie richt zich alleen op de rendementen onder een bepaalde drempel - vaak nul - en beschrijft het neerwaartse risico. Het probleem met deze benadering is dat we aannemen dat negatieve rendementen netjes verdeeld zijn. Nu weten we dat financiële markten en aandelen fat-tailed zijn: we nemen veel meer grote bewegingen waar (zowel winsten als verliezen) dan je kan verwachten in een normaalverdeling. Hierdoor zal semi-variantie een te laag reëel risico geven.

Om dit probleem te tackelen zijn er concepten bedacht zoals de conditionele value-at-risk. Een mooie term voor de berekening van het gemiddelde rendement van de 1% of 5% slechtste rendementen. Deze maatstaf heeft vele, prachtige statistische eigenschappen, waarvan er één is dat hij minder gevoelig is voor een afwijkende onderliggende rendementsverdeling.

Een verwant begrip dat gemakkelijker te begrijpen is, is de maximale drawdown. Deze wordt gedefinieerd als de daling van de waarde van de portefeuille van de maximale waarde naar de laagste waarde over de gehele beleggingsperiode. Vanwege de asymmetrie van winsten en verliezen richten handelaren zich sterk op deze maatstaf en beperken zij de verliezen om grote drawdowns of grote verliezen over één enkele periode (dagelijks, wekelijks, maandelijks) te vermijden.

Hoe kunnen aandelenbeleggers risico beperken?

De gemiddelde rendementsbelegger heeft een beperkt (belegbaar) vermogen. Zij komen daardoor vaak uit op portefeuilles met slechts 3 tot 5 aandelen. De onderstaande grafiek toont het rendement van een portefeuille van 5 Europese aandelen als ik in januari 2010 vijf willekeurige aandelen had geselecteerd en deze door de tijd laten lopen. Als een aandeel van de beurs wordt gehaald of gekocht, plaatsen we het gewicht gewoon in contanten. Wij doen dit 1.000 keer om de intrinsieke variantie in uitkomsten van dergelijke portefeuilles te bepalen.

Een aanzienlijk percentage van deze 1.000 portefeuilles eindigt met een negatief rendement over de periode van 12,5 jaar. En alsof dat nog niet opmerkelijk genoeg was: het aantal portefeuilles dat eindigt met extreem hoge totaalrendementen is ook nog eens verrassend hoog. Met andere woorden, een portefeuille van 5 aandelen is een lot uit de loterij, en de uitkomst kan flink variëren.

Maar stel nu dat u deze willekeurige portefeuilles van 5 aandelen 50/50 had gemengd met de STOXX 600 Index. Het mediane verwachte rendement verandert dan niet, maar het totale risico (zowel op winst als verlies) neemt wel aanzienlijk af. U ziet dit terug in de blauwe lijn en het blauwe gebied in dezelfde grafiek. De sharpe ratio, die het rendement op jaarbasis ten opzichte van de volatiliteit op jaarbasis meet, verbetert gemiddeld met 20% wanneer een index-component toevoegt.

Met andere woorden: de meeste beleggers kunnen hun voor risico gecorrigeerde rendement drastisch verbeteren door een ETF die de totale aandelenmarkt volgt toe te voegen aan hun portefeuille. En dit hoeft dus helemaal niet ten koste te gaan van hun verwachte rendement.