De psychologie van het traden

Als Henk, die doelman is bij zaterdag 3 van FC Kwadijk, gevraagd wordt wat hij gedaan heeft op zaterdagmiddag, dan zegt hij: “Ik heb gevoetbald”. Diezelfde vraag zou aan Messi gesteld kunnen worden nadat hij het veld verlaat. Hij zal exact hetzelfde antwoord geven: “Ik heb gevoetbald”. Beide hebben gelijk, maar het niveau waarop gespeeld is verschilt natuurlijk ontzettend. Voor de een is het één van zijn hobby’s, voor de ander is het zijn broodwinning (waarbij Messi natuurlijk één van de beste voetballers ter wereld is).

Eigenlijk geldt dit verschil ook tussen beleggen en traden. Een belegger kan twee of drie transacties per jaar doen en hij is daarmee actief op de beurs. Voor een trader, die ook actief is op de beurs, kan het zijn dat hij honderden transacties per week doet. Beide zijn actief op de beurs, maar ze doen daar echt wat anders.

Succesvol beleggen kunt u in 10 minuten per jaar doen. Bij traden is dit onmogelijk. Het (zeer) actief traden op de beurs vraagt veel meer toewijding dan beleggen. Gelukkig zijn er veel succesvolle traders (geweest) die hun pijlers van succes met u willen delen. Want laat het wel helder zijn: er zijn weinig (zeer) succesvolle traders, maar heel veel mislukte traders. Met dit in het achterhoofd is het goed om te kijken welke mindset nodig is als trader om succesvol te zijn.

Boeken

Er zijn over traden heel veel boeken geschreven en ik zou er twee willen noemen die zeer lezenswaardig zijn. De eerste is een serie interviews met succesvolle traders. Het is geschreven door Jack Schwager en is getiteld: Market Wizards.

Het tweede boek is een klassieker over de legendarische trader Jesse Livermore. Het boek is geschreven door Lefevre en is getiteld: Reminiscences of a stock operator. Het is het verhaal van een man die diverse keren multimiljonair werd met traden op de beurs. Het is niet alleen geschiedkundig interessant, het verhaal is ook gelardeerd met oneliners die de spijker op zijn kop slaan. (Het is hier te bestellen).

Er zijn uiteraard veel meer boeken geschreven over dit onderwerp en het is verstandig om serieus aandacht te besteden aan de psychologie van het traden. Hieronder vindt u een korte samenvatting van de belangrijkste 8 lessen.

1. Commitment

De mogelijke winsten die er te behalen zijn met traden oefenen een grote aantrekkingskracht uit op veel mensen. Maar om die winsten te behalen is er wel toewijding nodig. Bent u bereid om die tijd en energie erin te steken? Bent u bereid het gevecht – vooral met uzelf – aan te gaan? Bent u bereid door te zetten, ook als het moeilijk wordt?

Uiteraard is het zo dat als u leuk vindt wat u doet, dat u de tijd die u erin stopt niet ziet als ‘werken’. Maar een consistent handelsresultaat vraagt veel tijd en commitment.

2. Schakel emoties uit

Dit is gemakkelijker dan gezegd dan gedaan want we zijn tenslotte allemaal mensen. Maar binnen trading spelen emoties een grote rol. Dit begint bij een onderliggende waarde, zeker als het een bekend aandeel is. Veel mensen raken verknocht aan een aandeel en zijn daardoor niet meer in staat de juiste beslissingen te nemen. En let wel, er zijn twee waarheden. Er is ‘het verhaal’ van het bedrijf enerzijds (emotie) en de koersontwikkeling. Bij een goede trader is de koersontwikkeling altijd leidend en nooit het (verkoop) verhaal van de CEO.

De tweede manier waarop emoties een zeer belangrijke rol spelen is in het nemen van verlies en hier zult u zo direct meer over lezen. Ten derde is er de wens van mensen om iets van de koersen te vinden en vaak ook een verwachting te hebben over de koersen van morgen. Veel succesvolle handelaren zijn in staat om naar de werkelijkheid te kijken zoals deze is. Zonder ego en zonder de wens dat er andere koersen staan dan dat er nu staan. Als je hen ook vraagt wat ze vinden van de hoogte van een bepaalde koers, ze daar geen mening over hebben.

3. Risk management

Handelen is niets anders dan continue risico nemen en weer afbouwen. U moet hierbij niet alleen financieel in staat zijn de risico’s te dragen, maar ook emotioneel. Het is niet zo moeilijk om voor te stellen dat een trade 20% in een week in uw richting gaat. Het is veel belangrijker dat u in staat bent om een trade emotioneel te managen als deze tegen u in gaat. Bent u dan nog steeds in staat de juiste beslissingen te nemen? Hoe reageert u als de druk (extreem) toeneemt? Bent u een vechter of vluchter? Of verlamt u juist helemaal en doet niets meer?

Een vechter zou kunnen kiezen voor het verhogen van de inzet (middelen) of heel agressief uitstappen en direct weer een nieuwe high-risk trade opzetten. De vluchter zou de emotionele spanning kunnen kwijtraken door de positie af te bouwen en iemand die verlamd wordt door de druk zou domweg geen beslissing nemen (en mogelijk de verliezen door laten lopen).

Verder gaat riskmanagement vooral over dingen waarop u zelf invloed heeft. U bepaalt welk aandeel u koopt, u bepaalt hoe groot u het doet, u bepaalt u stop loss-niveau, u bepaalt het winstneempunt. Focus dus op de dingen waarop u zelf invloed kunt uitoefenen en niet op de zaken die buiten uw ‘locus of control’ liggen. Buiten uw macht liggen bijvoorbeeld het sentiment van de markt, een onverwachte tweet van Trump of het rentebeleid van de Centrale Bank.

4. Blijf leren

Iedere actie leidt tot een reactie. Helaas wordt de reactie vaak ingedeeld in of goed of slecht; succes of falen. Elk met hun eigen, emotionele reactie. Als u als trader in staat bent dit om te denken naar ‘feedback krijgen’ (zowel winst als verlies is feedback!), kan dit ook uw emotionele reactie veranderen. Want het enige wat u krijgt is feedback en van feedback kunt u leren. Kortom, alles wat u doet lukt want u krijgt altijd feedback.

Deze manier van kijken zorgt ervoor dat u veel meer in de modus van leren komt. En dat gaat ervoor zorgen dat u steeds beter wordt.

5. Eigen manier

Ieder mens reageert op zijn eigen manier op zaken die in de wereld om hem heen gebeuren. Uiteraard geldt dit ook voor traden. Het is dus belangrijk dat u op zoek gaat naar een manier van handelen die bij u past. Bent u van het snel en veel doen in korte tijd? Dan is de kans aanwezig dat dit terugkomt in uw manier van handelen. Als u iets gematigder van aard bent en meer reflecteert, kan het goed zijn dat swing-trading (handelsposities enkele maanden tot dagen aanhouden) veel beter bij u past.

Wat ook een indicatie kan zijn voor uw voorkeuren is de manier waarop uw hersenen werken. Is de linker (ratio) of rechter (gevoel/holistisch) hersenhelft dominanter? U kunt hier een test doen die wellicht wat aanknopingspunten biedt.

Hoe beter u uzelf kent, hoe beter u in staat zult zijn om een handelsstrategie te vinden (en te omarmen) die goed bij uw persoonlijkheid past.

6. Waarom verlies nemen zo moeilijk is

In een ander artikel werk ik deze vraag verder uit, juist omdat dit zo belangrijk is. Ik wil hier graag de volgende quote aanhalen:

Thee elements of good trading are: 1) Cutting losses 2) cutting losses, and 3) cutting losses. If you can follow these three rules, you may have a change. - Ed Seykota

De drie belangrijkste redenen om het verlies niet te nemen zijn:

• U bent niet in staat om uw ego aan de kant te zetten. U vindt dat de markt anders zou moeten reageren dan dat hij op dit moment doet. U bent eigenwijs en u blijft vasthouden aan uw visie
• Het is nu niet anders dan een papieren verlies. Zolang het verlies niet genomen is en de positie gehandhaafd blijft, heeft u kans dat de boel gaat draaien
• De derde reden is ‘raket-angst’. Wat hoe pijnlijk zou het zijn als u net op het dieptepunt verkoopt. Want net als u verkocht hebt, draait de markt en gaat uw aandeel er als een raket vandoor. Dus, nog even blijven zitten…

7. Voorbereiding

Of u de aandelen waarin u handelt nou fundamenteel of technisch benadert, bereid uzelf goed voor. Het zou getuigen van onverschilligheid als u niet weet wanneer ‘uw’ aandeel met cijfers komt. Ook belangrijke macro events kunnen een markt in beweging zetten. Zorg dus dat u de (publicatietijd van) belangrijke cijfers kent. Bij voorbereiding hoort ook het kijken naar de dag van gisteren. Wat gebeurde er wanneer? Wat vertelt het me? Wat kan ik ervan leren?

8. Evalueer

'Een ezel stoot zich in het algemeen geen tweemaal aan dezelfde steen'. Dit hangt nauw samen met het blijven leren. Als u iets doet dat keer op keer geld kost, gaat er iets niet goed. U zult moeten onderzoeken wat er niet goed gaat. Net zolang totdat u het lek boven heeft.

Wat kan helpen bij een goede evaluatie is het bijhouden van een (swing) trading logboek. U schrijft dan op waarom u bepaalde trades opzet en waar u de trade zult gaan sluiten. (Zowel bij verlies als winst). Op een bepaald moment krijgt u dus een goed inzicht in hoeverre u in staat bent de juiste inschatting te maken van kansen in de markt. Ook zal duidelijker worden waarom het niet goed gaat. En juist door te blijven evalueren, zult u een betere trader te worden.

Tot slot

Op de vraag wat hem het meeste was bijgebleven aan de crash van 1987 antwoordde een bevriende professionele handelaar: ”Dat de trams nog reden”. Een bijzonder antwoord waarmee hij een paar dingen zei. Ten eerste vertelt het iets over de mentale energie en focus die trading vraagt. Het kan je totaal opslokken en de wereld om je heen totaal laten vergeten. Het tweede dat de opmerking illustreert, is het gegeven dat er meer is dan geld en traden. Het gewone leven gaat door, wel of geen crash.

Beleggen kent risico's, uw inleg kan ook minder waard worden.