Vooruitzichten macro: de wereldorde wordt in verbluffende snelheid omvergeworpen

In het kort

Het is bijna onmogelijk om ontwikkelingen voor slechts één kwartaal vooruit te bespreken wanneer de oude wereldorde omvergeworpen wordt en een nieuwe vorm krijgt. Hoewel de vooruitzichten troebel zijn, zijn veel van de belangrijke vragen helder.

Minder helder zijn de antwoorden, zeker niet op lange termijn. Kan de transactionele aanpak van Trump blijven werken? Kunnen de Amerikaanse schuldmarkten stabiel blijven te midden traditionele bondgenootschappen en herindustrialiseringsdoelen van de VS? Europa gelooft dat multilaterale instellingen, zoals de Verenigde Naties en de Europese Unie, nog steeds relevant zijn. Maar datzelfde Europa heeft moeite om voldoende macht te verzamelen om zijn invloed te behouden tegen een context van demografische uitdagingen, zoals een vergrijzende bevolking, en de hoge kosten van de verzorgingsstaat. En dan is er China, dat economisch lijdt onder twee decennia van overinvestering in productiecapaciteit en onroerend goed. China is nu zeer machtig, zowel militair als industrieel. Hoe kan China zich heruitvinden en blijven groeien nu de oude wereldorde snel verdwijnt?

We zullen de antwoorden op deze belangrijke vragen niet vinden in het volgende kwartaal of zelfs het volgende jaar, maar thema's beginnen al te ontstaan die ons naar de uiteindelijke antwoorden zullen leiden.

Amerikaans beleid onder Trump: alles, overal, tegelijk

De inzet is hoog nu de VS de oude wereldorde omgooit. Die oude orde was gebaseerd op Amerikaanse hegemonie onder het voorwendsel van multilaterale instellingen. Grote kapitaalstromen naar de VS verergerden de financialisering van de Amerikaanse economie, wat de ongelijkheid verdubbelde en de pijn voor de midden- en lagere klassen vergrootte. Dit leidde tot de opkomst van populisme en Trump.

In zijn eerste weken in functie beweegt Trump snel om alles van de oude orde terug te draaien, terwijl hij stabiliteit in de Amerikaanse schatkistmarkt belooft. Trump heeft stilletjes de tarieven tegen China verhoogd in een poging om de twee economieën volledig te ontkoppelen. Hij heeft ook gedreigd met tarieven tegen Canada en Mexico om meer investeringen in de VS aan te moedigen. Apple heeft een investering van 500 miljard dollar in de VS aangekondigd en Honda bouwt een nieuwe fabriek in de VS in plaats van Mexico. De VS kan Canada en Mexico verplichten om vergelijkbare anti-China handelsbarrières aan te nemen, anders zullen ze worden getarifeerd. De EU staat ook in het vizier van de VS vanwege BTW-structuren die Europese goederen bevoordelen boven Amerikaanse.

Naast Trumps tarieven op goederen, is er speculatie over een "Mar-a-Lago Akkoord", een overeenkomst tussen de VS en zijn handelspartners over hoe ze kunnen betalen voor toegang tot het Amerikaanse systeem en reserves opbouwen. Dit zou Amerikaanse producten wereldwijd concurrerender maken en helpen om de staatsschuld te herstructureren. Gillian Tett van de FT heeft het gekaderd als "tarieven op goederen kunnen een voorbode zijn van tarieven op geld". Dit zou vergelijkbaar zijn met de Bretton Woods-regeling in een multipolaire wereld. Kan de VS dit voor elkaar krijgen? Kan ze rekenen op de Amerikaanse consument om te blijven consumeren tegen een hogere prijs? Trumps stijl erodeert snel de zachte macht van de VS in de wereld, wat een risico is voor zijn agenda buiten Noord-Amerika.

Het is een risicovolle alles-of-niets gok. In het komende kwartaal zullen we een beter idee hebben of de door Musk geleide DOGE enige kans heeft op een materiële vermindering van de fiscale uitgaven. Een groeivertraging en zelfs een recessie lijken waarschijnlijk tegen het einde van het jaar, en mogelijk veel eerder, door de fiscale vertraging en een uitgeputte Amerikaanse consument. Het eerste Republikeinse uitgaven wetsvoorstel om een regeringssluiting te voorkomen suggereert niet dat de regering bereid is om harde bezuinigingen te slikken.

Conclusie Amerika

De nieuwe legislatuur in de VS staat in het midden van de aandacht. De Trump-administratie zal economische verstoringen mogelijks op Biden afschuiven. Ondertussen hoopt de administratie dat forse deregulering, belastingverlagingen en investeringen door tariefdreigingen de economie zullen verbeteren tegen de tussentijdse verkiezingen van november 2026 zullen verbeteren.

Er is een aanzienlijk risico dat de Amerikaanse aandelenmarkt dit jaar zal achterblijven. We kunnen zelfs een berenmarkt zien op indexniveau. Een terugtrekking in AI-gekoppelde uitgaven dit jaar is een onvoorspelbaar neerwaarts risico.

Europa: de implicaties van de terugtrekking van de VS 

De terugtrekking van de VS door Trump uit zijn veiligheidsverbintenissen met Europa is een grote klap geweest. Europa had de tekenen op 5 november moeten zien. De VS lijkt klaar om de betrekkingen met Rusland te normaliseren, zolang Rusland bereid is een vredesakkoord te ondertekenen. Dit akkoord is gunstig voor Rusland. Velen denken dat dit een poging is om Rusland naar het westen te laten kijken en niet een "junior partner" van Rusland te worden. Dit wordt een "omgekeerde Nixon" genoemd. Nixon maakte vriendschap met China in de jaren 1970 om een wig te drijven tussen China en de Sovjet-Unie.

De status van de trans-Atlantische NAVO-alliantie lijkt op het spel te staan. Trump heeft het idee van annexatie van Groenland en zelfs het terugtrekken van de VS uit de NAVO geopperd. Dit gebeurt als de NAVO-leden er niet in slagen om de militaire uitgaven te verhogen.

De onrust in de eerste weken van Trumps administratie heeft een snelle reactie in Europa uitgelokt. EU-commissievoorzitter Ursula von der Leyen zei dat de EU de intentie handhaaft om een "promotor van vrijheid, democratie en de op regels gebaseerde orde" te zijn. Een EU-top begin maart, waar ook het VK bij was, besprak dat Europa een nieuwe veiligheidsregeling nodig heeft. Deze regeling gaat ervan uit dat de VS niet bereid is Europa te verdedigen.

Het meest indrukwekkend is dat de nieuwe Duitse kanselier Friedrich Merz Duitsland plotseling weghaalt van zijn beleid van fiscale prudentie. Hij onderhandelt een infrastructuurfonds van 500 miljard euro (meer dan 11% van het BBP in 2024). Hij omzeilt de grondwettelijke "schuldrem" regels voor tekortuitgaven zolang die uitgaven voor defensie zijn. Hij heeft zelfs opgeroepen tot het opschalen van de ambities van de EU op defensie-initiatieven. De EU heeft een herbewapeningsplan van 150 miljard euro voorgesteld. De obligatierendementen van Europa zijn hoger geworden door de omvang van deze veranderende houding van Duitsland en de komende investering.

Om de nieuwe investeringsprioriteiten te helpen financieren, kunnen EU-landen hun pensioenfondsen stimuleren of verplichten om meer van hun bezittingen in Europese instrumenten te investeren. Dit versterkt de euro en houdt de lange rente ordelijk, hoewel nog steeds enigszins hoog. Dit heeft grote gevolgen.

Conclusie Europa

De komende grote uitgaven van de overheid zullen dit jaar veel veranderingen veroorzaken. De lange rente in Europa zal waarschijnlijk stijgen. De ECB zal een relatief soepel beleid handhaven omdat de risico's van oververhitting beperkt kunnen zijn. Sectoren die gevoelig zijn voor rente zullen het moeilijk hebben door de hogere rente. Investeringsprioriteiten zullen verschuiven naar nationale veiligheidsprioriteiten. Europese aandelen zullen beter presteren, vooral die met betrekking tot defensie en infrastructuur.

Beleggen houdt risico’s in. Uw inleg kan minder waard worden. Saxo geeft geen beleggingsadvies. Prestaties in het verleden bieden geen garanties voor de toekomst.